Nguyên tắc xây dựng chương trình

Chương trình GCED được xây dựng theo những nguyên tắc giáo dục đổi mới nhất nhằm phục vụ sứ mệnh cải tổ của Vinschool. Trên hết, GCED hướng tới việc trao cho HS trải nghiệm giáo dục lấy HS làm trọng tâm - ("SCL", hoặc "student-centered learning") . Nguyên lý của SCL yêu cầu Chương trình và Nhà trường, cũng như Lãnh đạo Hệ thống triển khai những mô hình giáo dục tiên tiến nhất, ví dụ như Học qua Phục vụ, phương pháp Học qua Truy vấn và Học qua Hiện tượng.

Nguyên lý SCL giúp học sinh làm chủ kiến thức, có khả năng tự học ngoài khuôn khổ trường học và không phải dựa vào GV quá nhiều. Học sinh có cơ hội tiếp cận với các phương pháp giáo dục quốc tế mới để không chỉ học mà còn nghiên cứu các vấn đề đưa ra trong môn học một các hiệu quả và sâu rộng nhất.

Nguyên lý giáo dục của GCED

Một trong những yếu tố quyết định nên chất lượng triển khai của 1 chương trình học chính là nguyên lý giáo dục. Nguyên lý giáo dục quy định một chương trình nên được triển khai như thế nào để đạt được mục tiêu giáo dục và mang lại trải nghiệm học tốt nhất cho HS.

Nguyên lý giáo dục của môn học GCED là SCL - (Student-centered learning) - "Lấy người học làm trọng tâm". Đây chính là kim chỉ nam cho việc Dạy và Học trong môn GCED và cũng là một trong những sứ mệnh chủ đạo của Vinschool nhằm thay đổi cách tiếp cận giáo dục truyền thống.

Khác với cách tiếp cận lấy người dạy làm trọng tâm, trong đó trải nghiệm học tập (từ nội dung đến cách thực hiện yêu cầu) đều được quyết định bởi giáo viên, cách tiếp cận SCL tạo cơ hội cho HS đóng vai trò chủ động trong lớp học. Việc trao quyền tự quyết định trong học tập giúp HS trở nên tự chủ và có trách nhiệm với việc học của mình. Đồng thời, HS cũng được khuyến khích để phát triển những kỹ năng như tư duy phản biện, tư duy sáng tạo, phân tích, giao tiếp, hợp tác. Có thể nói, sự thay đổi mô hình giáo dục sang SCL sẽ là yêu cầu tiên quyết để giúp HS đạt được những chuẩn đầu ra về năng lực phù hợp với thế kỷ 21.

Mặc dù khái niệm về học tập lấy người học làm trọng tâm vẫn chưa được định nghĩa rõ ràng và cần tiếp tục được phát triển, một vài đặc điểm của cách tiếp cận này vẫn được các nhà giáo dục và các nhà nghiên cứu chấp nhận. Nghiên cứu của Tổ chức giáo dục Nellie Mae Education Foundation đã cô đọng lại những đặc điểm này và tổng hợp thành 4 yếu tố chính của một hệ thống giáo dục SCL, cụ thể như sau:

Các tiêu chuẩn của một hệ thống SCL

1. Giáo dục được cá nhân hóa: Một hệ giáo dục không thể gọi là lấy HS làm trọng tâm nếu năng lực, sở trường, tính tò mò, và nhu cầu của mỗi cá nhân không đóng vai trò nền móng cho hệ thống giáo dục đó. Những đặc tính của giáo dục được cá nhân hóa bao gồm:
   • Nhà trường xác định năng lực và nhu cầu cá nhân thông qua đánh giá quá trình, với những cân nhắc cho nhu cầu, sở thích và nguyện vọng của mỗi em.
   • Hạn chế các phương thức giáo dục bị động, đặc biệt là mô hình truyền đạt kiến thức có sẵn và kiểm tra dựa trên nội dung giảng dạy.
   • Học sinh có nhiều cơ hội, lựa chọn trong cách thức thực hiện nhiệm vụ hay nội dung học, phù hợp với sở trường và nguyện vọng cá nhân, được triển khai qua các phương thức như Học qua dự án, Học qua giải quyết vấn đề, Học qua truy vấn và Học qua phục vụ.
   • Vai trò của giáo viên thay đổi, từ người đưa ra kiến thức thành người “coach” hoặc “mentor”. Mối quan hệ giữa GV và HS không chỉ là một chiều mà thành một mối quan hệ mang tính cộng tác.
2. Học tập dựa trên năng lực (competency-based): Một hệ giáo dục, với mục tiêu thực sự lấy HS làm trọng tâm, cần phải xây dựng hệ thống hướng dẫn, đánh giá, chấm điểm và báo cáo dựa trên năng lực mà HS thể hiện tương quan với mức tiến bộ được kỳ vọng.
   • Mục tiêu giảng dạy cần tập trung vào việc giúp HS đạt được mức độ thành thạo (“proficiency”) đối với nội dung hay kỹ năng HS được học, không chỉ là hoàn thành nội dung giảng dạy.
   • Hình thức giảng dạy và nhiệm vụ của HS phải đa dạng hơn, giáo viên cần linh hoạt hơn trong việc hỗ trợ HS, để có thể giúp các em đạt được những đầu ra mong đợi.
   • Nhà trường sử dụng kết quả đánh giá để điều chỉnh phương pháp sư phạm hoặc cải thiện việc dạy & học, hướng đến việc giúp HS đi đến mục tiêu về năng lực cũng như đồng thời giúp HS nhận thức về quá trình học tập của bản thân.
3. Học “mọi lúc, mọi nơi”: Một môi trường chỉ giới hạn việc học trong những khoảng không gian và thời gian nhất định là một môi trường chú trọng những khía cạnh cơ sở vật chất hơn là sự phát triển của HS. Văn hóa học tập linh hoạt được tạo điều kiện qua các yếu tố sau:
   • Việc học không chỉ xảy ra trong lớp, mà còn có thể xảy ra bên ngoài lớp học, ngoài trường học thậm chí ngoài năm học.
   • Chương trình học cần tạo cơ hội cho HS qua trải nghiệm thực tế và học qua phục vụ để có thể tìm hiểu về những vấn đề ngoài đời, gần gũi với bản thân em và có thể tự mình áp dụng kiến thức thành vào hành động thực tế có ý nghĩa với cộng đồng.
   • Ngoài ra, nhà trường sử dụng công nghệ để cho HS tiếp cận nhiều cơ hội học tập bên ngoài lớp học.
4. Học sinh được trao quyền để tự chủ: Giáo dục lấy HS làm trọng tâm không chỉ nhằm mục đích cung cấp kiến thức cho HS mà còn tạo ra sự hiểu biết lâu dài rằng chính HS đóng một vai trò tích cực và thiết yếu trong việc học của chính mình (và mọi người). Nhà trường cũng cần trao quyền để HS thực hiện được điều đó. Các yếu tố sau đây rất quan trọng trong việc thúc đẩy quyền tự chủ của HS:
   • Hình thức giảng dạy cần tạo nhiều cơ hội cho HS lên tiếng, đưa ra lựa chọn cá nhân, hợp tác, tự suy ngẫm và rút kinh nghiệm về việc học của mình.
   • Ngoài ra, bản thân môi trường học tập nên được xây dựng để tạo ra tính gắn kết giữa cộng đồng HS, HS được tự mình đóng góp ý kiến và ý kiến của HS nên được xem xét một cách nghiêm túc với tư cách là một yếu tố để cải thiện môi trường học tập, không chỉ trong phạm vi lớp học mà còn trên phạm vi toàn trường.

Học qua truy vấn (Inquiry-based learning)

📙 Bài chi tiết: Học qua truy vấn

Học qua truy vấn là hình thức học tập chủ động, hướng tới việc người học tự đặt ra câu hỏi và tự tìm ra được câu trả lời bằng chính phương pháp của mình. Vai trò của người dạy sẽ là dẫn dắt và hỗ trợ, nhưng chỉ khi thực sự cần thiết.

Thay vì nghe GV cung cấp toàn bộ kiến thức trong lớp, HS được khuyến khích khám phá, nghiên cứu, đặt câu hỏi và chia sẻ ý tưởng. Phương pháp này giúp người học đạt được kiến thức mà mình mong muốn, để đóng vai trò chủ động tích cực hơn, hướng tới việc làm chủ quá trình học của bản thân. Trong GCED, sau khi được tìm hiểu về các chủ đề trọng tâm, HS sẽ được khuyến khích nghiên cứu khía cạnh quan tâm, đặt câu hỏi. Sau đó, HS tự đi tìm câu trả lời thông qua việc tổng hợp kiến thức đã học & nghiên cứu thông tin bên ngoài. Thông qua việc Học qua Truy vấn, HS sẽ đào sâu hơn vào 1 khía cạnh mình tò mò, tiếp tục chữ "Học" đầu tiên trong môn GCED. Học qua truy vấn cũng là trọng tâm của nội dung giáo dục thứ 2 trong GCED: Nghiên cứu.

Học qua hiện tượng (Phenomenon-based learning)

Khám phá chủ đề trọng tâm qua 5 lăng kính

📙 Bài chi tiết: Học qua hiện tượng

Khác với phương pháp học truyền thống là học theo list chủ đề mà chuyên gia nghĩ là quan trọng và học sinh học theo từng môn riêng biệt thì Học qua hiện tượng cho phép học sinh nghiên cứu một hiện tượng (ví dụ như một chủ đề, vấn đề, sự kiện, khái niệm) dưới nhiều Lăng kính (nhiều góc nhìn, nhiều chuyên môn và nhiều cách tiếp cận khác nhau) để có một cái nhìn toàn diện, sâu rộng hơn về hiện tượng đó.

Trong môn GCED, mỗi cấp lớp sẽ có một Chủ đề trọng tâm (ví dụ: biến đổi khí hậu, sức khỏe & an sinh, v.v.) mang tính toàn cầu. Ở học kỳ 1, chủ đề này sẽ được nhìn nhận qua 5 “Lăng kính" mà một Công dân Toàn cầu cần nắm được.

Học qua hiện tượng là một phương pháp giảng dạy tích hợp liên môn, cho phép học sinh nghiên cứu một hiện tượng dưới nhiều góc nhìn, nhiều chuyên môn và nhiều cách tiếp cận khác nhau để có một cái nhìn toàn diện, sâu rộng hơn về hiện tượng đó. Cụ thể, học sinh sẽ đi điều tra nghiên cứu về 1 một hiện tượng (ví dụ như một chủ đề, vấn đề, sự kiện, khái niệm) mà bản thân mình quan tâm, sử dụng kiến thức từ các môn học khác nhau và dưới góc nhìn khác nhau để đi tìm câu trả lời, hướng giải quyết cho vấn đề đó. Trong môn GCED, mỗi cấp lớp sẽ có một Chủ đề trọng tâm mang tính toàn cầu. Ở học kỳ 1, chủ đề này sẽ được nhìn nhận qua 5 “Lăng kính" mà một Công dân Toàn cầu cần nắm được. Thông qua cách tiếp cận này, HS sẽ có được kiến thức nền tảng về chủ đề mình học, bắt đầu chữ "Học" đầu tiên trong môn GCED. Việc "học" này cũng được thể hiện qua nội dung giáo dục đầu tiên của GCED, chính là Khám phá các Chủ đề trọng tâm qua 5 lăng kính.

Học qua phục vụ (Service Learning)

Mô hình học qua phục vụ

📙 Bài chi tiết: Học qua phục vụ

Học qua phục vụ là một phương pháp giảng dạy kết hợp giữa học thuật truyền thống, thực hành trong ngữ cảnh thực tế, và suy ngẫm. Trong đó, học sinh sẽ được tìm hiểu về các vấn đề mà cộng đồng đang đối mặt, từ đó học sinh đưa ra các giải pháp và có những hành động thiết thực để giải quyết những vấn đề này. Đồng thời, thông qua quá trình suy ngẫm về trải nghiệm của mình, học sinh cũng cơ hội để hiểu sâu và đa chiều hơn về những lĩnh vực em nghiên cứu.

Trong môn GCED, sau khi được học về những hiện tượng, những vấn đề mang tính toàn cầu của GCED, HS sẽ sử dụng kiến thức đã học để triển khai dự án cộng đồng giúp nhũng người đang chịu ảnh hưởng từ những vấn đề toàn cầu đó. Cần nhấn mạnh rằng trọng tâm của việc Học qua phục vụ là để bổ trợ cho việc học của HS bởi môn GCED thuộc về trường phái học thuật, sử dụng trải nghiệm thực tế như một lớp học bình thường sử dụng sách giáo khoa hay những bài kiểm tra. Học sinh sẽ được đánh giá dựa trên năng lực học thuật và phát triển cá nhân, không phải quy mô hay độ hào nhoáng của Dự án Hành động. Thông qua cách tiếp cận này,  HS sẽ hiện thực hóa chữ "Làm" trong môn GCED, biến kiến thức thành hành động thực tế. Phương pháp giáo dục này cũng tương ứng với nội dung giáo dục thứ 3 của GCED: Triển khai dự án cộng đồng.

Học qua suy ngẫm (Learning through Reflection)

Học qua suy ngẫm không yêu cầu người học nhớ lại kiến thức chỉ để "học thuộc lòng", mà phải thật sự suy ngẫm về những trải nghiệm trong quá trình học & làm.

Đối với một môn học vừa yêu cầu HS tiếp xúc với những hiện tượng mới lạ, vừa phải thực hiện dự án hành động như GCED, việc suy ngẫm là cực kỳ quan trọng. Quá trình suy ngẫm sẽ giúp người học tự đánh giá bản thân để rút kinh nghiệm, thật sự làm chủ quá trình học và kiến thức của mình. Chữ "Học" cuối cùng trong "Học-Làm-Học" sẽ được hiện thực hóa thông qua phương pháp Học qua Suy ngẫm. HS sẽ đánh giá việc học, việc hành động của bản thân để tự rút ra bài học cá nhân, đồng thời trả lời câu hỏi "Học môn GCED để làm gì? Mình có thể làm gì sau khi học GCED?"

Học qua suy ngẫm được lồng ghép vào tất cả nội dung học của GCED tuy nhiên phương pháp tiếp cận này được thể hiện rõ nét nhất trong nội dung giáo dục cuối cùng, đó là Truyền thông và Suy ngẫm.