Nội dung học tập
Để đạt được những mục đích môn học lớn, GCED đã tham khảo, và xây dựng hệ thống nội dung học tập từ những chương trình giáo dục/tài liệu định hướng của những tổ chức uy tín trên thế giới. Có thể kể tới một số nguồn như sau:
- Chương trình Giáo dục Công dân toàn cầu (Global Citizenship Education) của Oxfam [1] và UNESCO[2]
- 17 Mục tiêu phát triển bền vững của Liên Hợp Quốc (UN)[3]
- Mô hình các vấn đề toàn cầu của World Bank[4]
- Bộ môn Design của Chương trình MYP, Tổ chức Tú tài Quốc tế (IB)[5]
- Chương trình Học qua phục vụ của Trung tâm Kết nối cộng đồng (Center for Community Engagement), Đại học bang California, Long Beach[6]
Dưới đây là một số điểm đáng chú ý về hệ thống nội dung của GCED:
|
Mô hình khóa học của GCED
Để biết một khóa bất kỳ (VD: GCED2) có những nội dung học tập lớn & mốc đánh giá nào, thầy cô sẽ cần quan tâm tới mô hình khóa học của khóa đó. Về cơ bản, "mô hình khóa học” là cấu trúc của các khóa trong một môn học, được phân chia thành nhiều giai đoạn trong một năm học. Đây là một cách để Chương trình “lên ngân sách” thời gian của khóa, bao gồm các nội dung dạy-học và đánh giá khác nhau trong khóa. Với GCED, mô hình khóa học của GCED1-12 giống y hệt nhau; nói cách khác, 12 khóa của GCED sẽ có số lượng nội dung học tập & đánh giá giống nhau, diễn ra ở cùng một thời điểm.
Xét về nội dung học tập, có thể chia việc học GCED ở tất cả các khóa thành 3 giai đoạn chính (“Học - Làm - Học”), kéo dài xuyên suốt cả năm học. Cấu trúc “Học - Làm - Học” thể hiện niềm tin của người thiết kế Chương trình về một quá trình học tối ưu, cho phép HS hiểu & nhận thức vai trò của mình về các vấn đề toàn cầu, và có khả năng kiến tạo nên một tương lai tốt đẹp hơn cho mọi người trong tương lai. Việc cấu trúc này diễn ra một cách thống nhất ở tất cả các khối lớp cũng là một điểm tiện lợi cho thầy cô - thầy cô có thể (và nên) trao đổi với những đồng nghiệp đang giảng dạy GCED ở những khối lớp khác để cùng rút ra bài học trong quá trình triển khai.
Lưu ý:
- Giai đoạn “Học” đầu tiên tập trung vào việc xây dựng kiến thức nền tảng cho HS;
- Giai đoạn “Học” thứ hai tập trung vào việc tổng hợp, đúc kết trải nghiệm của HS.
Học kỳ 1 - Giai đoạn Học (36 tiết)
Giai đoạn Học thứ nhất diễn ra trong Học kỳ 1, và đóng vai trò “nền tảng” cho toàn bộ quá trình học của học sinh. Đầu tiên, HS sẽ học về Chủ đề trọng tâm của khối lớp mình, sau đó sẽ đào sâu, trả lời thắc mắc của bản thân thông qua một bài nghiên cứu (Truy vấn Cá nhân). Giai đoạn này chủ yếu yêu cầu HS làm việc cá nhân, và tới Học kỳ 2 sẽ yêu cầu HS cộng tác cùng nhau nhiều hơn.
Giai đoạn Học gồm các chương sau:
- Trước khi bắt đầu vào Chương 1, sẽ có 1 tiết Giới thiệu tổng quan môn GCED: Trong tiết này, thầy cô sẽ truyền đạt mong đợi và tinh thần của Chương trình cho học sinh. HS sẽ xác định được năm học này mình được học về chủ đề gì, và mình sẽ trải qua quá trình học tập GCED như thế nào.
- Chương 1 - Khám phá Chủ đề trọng tâm qua 5 Lăng kính: Các em sẽ tiếp cận các Chủ đề trọng tâm (vấn đề toàn cầu) dưới nhiều Lăng kính (có thể là góc nhìn, chuyên môn và cách tiếp cận khác nhau). Từ đó, học sinh sẽ dần hình thành được kiến thức, hiểu biết một cách toàn diện vượt ra ngoài cách phân chia môn học truyền thống.
- Chương 2 - Xây dụng & Trình bày Truy vấn Cá nhân: Giai đoạn này là cơ hội để HS thật sự làm chủ việc học của mình. Mỗi em sẽ tự đặt ra câu hỏi của chính mình, sau đó thực hiện việc nghiên cứu cá nhân để trả lời câu hỏi mà mình còn thắc mắc. Mỗi HS sẽ tạo ra một bài nghiên cứu thứ cấp của riêng mình. Kết thúc quá trình này, những HS có cùng mối quan tâm (thể hiện trong Truy vấn Cá nhân) sẽ được tạo nhóm cùng nhau để cùng nhau hành động trong Học kỳ 2.
Kể từ Chương 2, trải nghiệm học tập của HS/vai trò của thầy cô sẽ có sự chuyển biến rõ rệt. HS sẽ thực hành nhiều hơn, tự quyết định nhiều hơn về trải nghiệm học tập của mình - thầy cô sẽ chuyển sang vai trò hỗ trợ, tư vấn, và định hướng cho HS (thay vì chỉ thuần giảng dạy).
Học kỳ 2 - Giai đoạn Làm - Học (36 tiết)
Giai đoạn Làm - Học đóng vai trò "hành động và "suy ngẫm", tiếp nối nền tảng kiến thức mà HS đã có trong giai đoạn Học đầu tiên. Sau khi đã được chia nhóm, HS sẽ chính thức bắt tay vào làm các công việc liên quan đến Dự án Hành động. Các em sẽ được đào tạo để biết cách lập kế hoạch và chuẩn bị, thực hiện dự án, tự đánh giá/suy ngẫm trong suốt quá trình làm cũng như sau khi kết thúc dự án. Kết thúc năm học, HS sẽ báo cáo thành quả dự án của mình, đồng thời nhìn lại chặng đường năm học vừa rồi qua một bài suy ngẫm cuối năm.
Giai đoạn Làm - Học gồm các chương sau:
- Chương 3 - Chuẩn bị cho Dự án Hành động: HS trải qua những bước cần thiết trước khi thực sự đi giúp đỡ, hay phục vụ bất cứ cộng đồng nào.
- Chương 5 - Triển khai Dự án Hành động: HS tiến hành triển khai Dự án, đồng thời lưu lại tư liệu trong quá trình triển khai.
- Chương 6 - Suy ngẫm & Báo cáo: Nhóm HS sẽ thực hiện việc suy ngẫm sau quá trình triển khai dự án, cùng nhau kết luận về mức độ hiệu quả của dự án, về những điểm nhóm đã làm tốt/chưa tốt, kèm theo phương án cải thiện. Sau khi đã suy ngẫm xong về dự án, mỗi HS sẽ suy ngẫm lại về trải nghiệm học tập GCED trong suốt cả năm học thông qua một bài suy ngẫm cá nhân. Sau đó, từng nhóm HS sẽ lần lượt báo cáo về kết quả & quá trình triển khai cho mọi người. Đây là cơ hội để HS truyền thông về dự án của mình, từ đó nhận được phản hồi từ người khác.
Nội dung học tập cụ thể của từng khối lớp
Bên trên là mô tả chung về cấu trúc/phân phối nội dung cho cả 12 khối lớp của GCED. Để đọc nội dung cụ thể của từng khối lớp, vui lòng truy cập phần mềm Curriculum Mapping.
Dưới đây là tên bài & phân phối tiết cụ thể của các bài học trên phần mềm Curriculum Mapping
| Số thứ tự Bài trên PM | Tên Bài trên PM | Số tiết (trên tổng số 72 tiết) | |
| Chương 1
(21 tiết) |
1.1 | Giới thiệu môn học & Chủ đề trọng tâm | 1 |
| Tùy từng khối lớp | Lăng kính 1: Tư duy Toàn cầu | 4 | |
| Tùy từng khối lớp | Lăng kính 2: Tư duy Hệ thống | 4 | |
| Tùy từng khối lớp | Lăng kính 3: Tư duy Phản biện | 4 | |
| Tùy từng khối lớp | Lăng kính 4: Đổi mới & Sáng tạo | 4 | |
| Tùy từng khối lớp | Lăng kính 5: Cộng tác | 4 | |
| Chương 2
(13 tiết) |
2.1 | Các bước xây dựng Truy vấn Cá nhân | 1 |
| 2.2 | Xác định vấn đề/đặt câu hỏi cho Truy vấn Cá nhân | 2 | |
| 2.3 | Thu thập thông tin & hoàn thiện Truy vấn Cá nhân | 3 | |
| 2.4 | Chuẩn bị cho Bài trình bày Truy vấn Cá nhân | 2 | |
| 2.5 | Bài trình bày Truy vấn Cá nhân | 5 | |
| Chương 3
(6 tiết) |
3.1 | Các bước đầu tiên của Dự án Hành động | 1 |
| 3.2 | Tạo nhóm cho Dự án Hành động | 1 | |
| 3.3 | Xác định vai trò trong nhóm & cách làm việc nhóm | 1 | |
| 3.4 | Định hướng Dự án Hành động | 3 | |
| Chương 4
(13 tiết) |
4.1 | Các bước lập kế hoạch & chuẩn bị | 1 |
| 4.2 | Tìm hiểu về vấn đề & nhu cầu của đối tượng/cộng đồng | 5 | |
| 4.3 | Tìm hiểu về những giải pháp đã được triển khai | 1 | |
| 4.4 | Thống nhất giải pháp phục vụ đối tượng/cộng đồng cho Dự án Hành động | 2 | |
| 4.5 | Cân nhắc nguồn lực cần thiết cho Dự án Hành động | 1 | |
| 4.6 | Xác định mục tiêu & cách thu thập dữ liệu/bằng chứng | 1 | |
| 4.7 | Lập kế hoạch triển khai Dự án Hành động | 2 | |
| Chương 5
(6 tiết) |
5.1 | Triển khai Dự án Hành động | 6 |
| Chương 6
(4 tiết) |
6.1 | Các bước tự đánh giá Dự án Hành động & Tóm tắt sơ lược Dự án Hành động | 1 |
| 6.2 | Đánh giá mức độ hiệu quả & tác động thực tế của Dự án Hành động | 1 | |
| 6.3 | (Suy ngẫm nhóm) Bài học rút ra cho cả nhóm & các ý tưởng hành động trong tương lai | 1 | |
| 6.4 | (Suy ngẫm cá nhân) Bài học rút ra cho bản thân & các ý tưởng nghiên cứu/học tập trong tương lai | 1 | |
| Chương 7
(9 tiết) |
7.1 | Chuẩn bị cho Bài báo cáo | 2 |
| 7.2 | Bài báo cáo | 3 | |
| 7.3 | Chuẩn bị & viết Bài suy ngẫm Cuối năm | 4 |
Dưới đây là ví dụ về trải nghiệm học tập của HS ở khối lớp 6 (Chủ đề trọng tâm là "Giảm nghèo"
| Học sinh | |
| Chương 1: Khám phá Chủ đề trọng tâm qua 5 Lăng kính | - Đầu tiên, ở Lăng kính 1, HS sẽ học về khái niệm “Nghèo” và thực trạng của tình trạng nghèo trên thế giới.
- Tiếp theo ở Lăng kính 2, HS sẽ hiểu những nguyên nhân nào dẫn tới tình trạng nghèo và một số giải pháp phổ biến hiện nay để giải quyết tình trạng nghèo. Bên cạnh đó, HS cũng sẽ hiểu rằng các giải pháp đó có ưu và nhược điểm gì và vì sao các giải pháp đó vẫn chưa thể giải quyết tình trạng nghèo hiện nay. - Sau đó tới Lăng kính 3, HS sẽ biết về một số quan điểm trái chiều về nghèo như quan điểm đổ lỗi cho người nghèo hoặc những áp lực vô hình về việc phải tự thoát nghèo. - Tiếp theo ở Lăng kính 4, HS sẽ thực hành giải quyết vấn đề nghèo bằng việc áp dụng một quy trình giải quyết vấn đề đơn giản, bắt đầu từ việc xác định 1 đối tượng và vấn đề cụ thể, tới lên ý tưởng cụ thể, triển khai giải pháp và đánh giá giải pháp/. - Cuối cùng ở Lăng kính 5, HS sẽ được học về cách cộng tác giữa các tổ chức/cá nhân trong việc giải quyết vấn đề nghèo và tự mình đưa ra một kế hoạch cộng tác đơn giản. |
| Chương 2: Xây dựng & Trình bày Truy vấn Cá nhân | - Ở chương 2, HS sẽ bắt đầu đi sâu vào việc tự nghiên cứu về chủ đề trọng tâm bằng cách thực hiện các bước xác định vấn đề, đặt câu hỏi, thu thập thông tin, v.v. để hoàn thành bài Truy vấn Cá nhân của bản thân. Đây là mốc đánh giá cá nhân đầu tiên trong năm học của HS.
Chẳng hạn, HS có câu hỏi "Việc nghèo ảnh hưởng đến trẻ em vùng cao Việt Nam như thế nào?, có nghĩa là HS đang quan tâm đến những khó khăn mà trẻ em vùng cao Việt Nam gặp phải do nghèo. Để trả lời được câu hỏi này, HS cần thu thập, phân tích, so sánh các thông tin và sử dụng hiểu biết cá nhân để có thể đưa ra câu trả lời phù hợp. Một số thông tin mà HS có thể tìm là: ảnh hưởng của việc nghèo tới cuộc sống của trẻ em vùng cao ở khía cạnh học tập/hoặc điều kiện học tập, khám chữa bệnh, quần áo ấm, bình đẳng xã hội, v.v. HS có thể sử dụng các phương pháp như tra cứu internet, hỏi người thân, tìm kiếm trên các trang báo, quan sát từ thực tế hoặc tiến hành khảo sát để có thông tin. Dù HS vẫn phải tự xác định nguồn thông tin, trong trường hợp có HS quá kém và không thể tự mình nghĩ ra câu hỏi và biết cách tìm nguồn thông tin thì GV có thể gợi ý trực tiếp cho HS. Miễn sao, HS có thể hoàn thành đầy đủ các yêu cầu bài TVCN là trình bày dưới dạng một đoạn văn/bảng thông tin hoàn chỉnh và thể hiện được việc HS đã nghiên cứu, sắp xếp các bằng chứng/dữ liệu hợp lý. - Cuối cùng, HS thành lập nhóm với các HS khác trong lớp để cùng thực hiện Dự án Hành động sẽ diễn ra trong học kỳ 2. |
| Chương 3: Chuẩn bị cho Dự án Hành động | Sau khi đã thành lập nhóm, HS sẽ được hướng dẫn các bước cần thiết để chuẩn bị cho Dự án trong chương 3. Gồm có:
- Xác định vấn đề và đối tượng/cộng đồng mà dự án hướng tới. Để xác định vấn đề thực sự tồn tại và đối tượng/cộng đồng mà HS hướng tới có nhu cầu giúp đỡ. - Tiếp đó, nhóm HS sẽ cùng nhau tìm hiểu để học hỏi từ các giải pháp đã được triển khai. - Sau đó, nhóm thống nhất 1 ý tưởng phù hợp, và cùng xác định các công việc cần chuẩn bị và nguồn lực cần thiết. - Cuối cùng, nhóm hoàn thiện bản kế hoạch hành động chung |
| Chương 4: Triển khai Dự án Hành động | Trong 3 tuần, HS sẽ thực hiện Dự án Hành động (có thể ở trong hoặc ngoài phạm vi Vinschool) và đồng thời thu thập các dữ liệu/bằng chứng cần thiết trong quá trình triển khai Dự án để đánh giá mức độ hiệu quả. |
| Chương 5: Suy ngẫm & báo cáo | - Sau khi hoàn thiện Dự án Hành động, nhóm HS sẽ tự đánh giá mức độ hiệu quả của dự án và hoàn thiện suy ngẫm nhóm.
- Tiếp theo, HS sẽ hoàn thiện Suy ngẫm cuối năm. Đây cũng là mốc đánh giá cá nhân thứ hai trong năm học của HS. - Trong 2 tuần cuối cùng, HS sẽ thực hiện báo cáo nhóm trước lớp. |
Nguồn tham khảo
- ↑ Oxfam, Education for Global Citizenship: A guide for schools
- ↑ UNESCO (2015) Global citizenship education: topics and learning objectives
- ↑ United Nations (UN), Sustainable Development Goals
- ↑ World Bank - Global Issues for Global Citizens: An Introduction to Key Development Challenges
- ↑ MYP, International Baccalaureate (IB): Design Course
- ↑ Center of Community Engagement, Service Learning Curriculum Development Resource Guide for Faculty