File:Z12.png: Difference between revisions

Phẩm chất là gì?

Phẩm chất là những đức tính tích cực bên trong mỗi cá nhân - phẩm chất thể hiện qua suy nghĩ, cảm xúc và hành động của con người - giúp mang lại hạnh phúc cho chính bản thân và những người xung quanh. Mặc dù chúng ta có những cách đánh giá các phẩm chất khác nhau ở các mức độ khác nhau nhưng nhìn chung, các bậc cha mẹ và những nhà giáo dục ở khắp các nền văn hóa đều coi trọng và cố gắng trau dồi các đức tính này cho trẻ em và thanh thiếu niên.

Quan niệm về các đặc điểm phẩm chất đáng mong đợi đã tồn tại từ thời xa xưa, nhưng gần đây mới có những nghiên cứu về chúng bởi sự phát triển của bộ môn tâm lý học tích cực - một phong trào với nỗ lực áp dụng những công cụ của tâm lý học không chỉ để xác định và giải quyết vấn đề mà còn để nhận biết và nuôi dưỡng những phẩm chất tích cực và sự phát triển.

Nghiên cứu về phẩm chất trên cả hai đối tượng là người trưởng thành và thanh thiếu niên thường có xu hướng áp dụng VIA (Phân nhóm giá trị trong hành động), một khung chuẩn nhằm xác định 24 phẩm chất giúp hình thành nên 6 nhóm nhân cách cốt lõi. Nhân cách là tổ hợp những đặc điểm được đánh giá dựa trên các truyền thống tôn giáo và triết học từ xưa đến nay và ở khắp nơi trên thế giới, trong khi phẩm chất lại được coi như những cấu phần hay con đường dẫn đến nhân cách. Theo VIA, có 6 nhân cách khác nhau đi cùng với các phẩm chất tương ứng như sau:

• Trí tuệ (sáng tạo; tò mò; óc phán đoán; tình yêu với học tập; quan điểm)
• Lòng can đảm (lòng dũng cảm; tính bền bỉ; sự trung thực; lòng hăng hái)
• Nhân văn (tình yêu thương; lòng tốt; trí thông minh cảm xúc-xã hội)
• Công lý (tinh thần đội nhóm; công bằng; khả năng lãnh đạo)
• Sự chừng mực (tha thứ và độ lượng; khiêm tốn và khiêm nhường; thận trọng; tự điều chỉnh)
• Siêu việt (trân trọng cái đẹp và sự xuất sắc; lòng biết ơn; hi vọng; hài hước; sức mạnh tinh thần)

Theo quan điểm này, tính cách tốt không phải là một thuộc tính đơn lẻ, mà là một thuộc tính đa chiều, đây là một tổ hợp những đặc điểm tích cực mà mỗi một đặc điểm lại được thể hiện ở các mức độ khác nhau bởi những người khác nhau. Mỗi học sinh đều có những thế mạnh riêng tạo nên điểm khác biệt, trong đó có một số phẩm chất thể hiện nổi trội hơn và một số khác thì kém hơn, bất kể là học sinh đó so với các học sinh khác như thế nào.

✅ Ví dụ:

Một học sinh có thể đặc biệt nổi trội về sự tò mò, tình yêu với học tập và tính bền bỉ, trong khi một học sinh khác lại nổi trội nhất về lòng tốt, sự khiêm tốn và công bằng; và một học sinh khác nữa lại thể hiện rõ nhất phẩm chất về lòng hăng hái, trí thông minh cảm xúc-xã hội và tinh thần đội nhóm.

Tầm quan trọng của phẩm chất

Kết quả nghiên cứu thực hiện trên đối tượng thanh thiếu niên cho thấy phẩm chất có liên quan tới nhiều khía cạnh của chất lượng cuộc sống bao gồm niềm vui, sức khỏe tinh thần/cảm xúc, các mối quan hệ xã hội và thành tích học tập.

Phẩm chất giúp các em học sinh vui vẻ hơn.

• Một người có càng nhiều phẩm chất thì đồng nghĩa với việc người đó càng có mức độ hài lòng cao hơn trong cuộc sống. Một cuộc nghiên cứu chỉ ra rằng, đối với trẻ nhỏ (từ 3-9 tuổi) thì phẩm chất về tình yêu thương, niềm hy vọng và lòng hăng hái có liên quan đặc biệt tới hạnh phúc của các em; với lứa tuổi lớn hơn thì hạnh phúc của các em có liên quan nhiều nhất không chỉ tới tình yêu thương, niềm hy vọng, lòng hăng hái mà còn bao gồm cả lòng biết ơn nữa.
• Những phẩm chất liên quan đến nhân cách siêu việt và chừng mực có chung mối liên quan tới mức độ hài lòng về cuộc sống cao hơn ở trẻ em và thanh thiếu niên.
• Những thiếu niên có tham gia các hoạt động luyện tập về phẩm chất ở trường đều có sự cải thiện rõ rệt về mức độ hài lòng trong cuộc sống khi so sánh với những học sinh khác.

Phẩm chất giúp nâng cao sức khỏe tâm lý.

• Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng một người có những phẩm chất nhất định thường ít gặp các vấn đề tâm lý của giới trẻ hơn, bao gồm cả phẩm chất tác động lên bản thân (các phẩm chất như “hy vọng”, “háo hức” và “khả năng lãnh đạo” khiến mức độ lo lắng và trầm cảm thấp hơn) cũng như phẩm chất tác động tới người khác (các phẩm chất như “bền bỉ”, “chân thành”, “thận trọng” và “tình yêu thương” giúp giảm mức độ nóng nảy).
• Những phẩm chất được định hướng bởi các chuẩn mực xã hội chẳng hạn như lòng tốt và tinh thần đội nhóm dự đoán cho sự xuất hiện ít hơn của các triệu chứng trầm cảm ở lứa tuổi thanh thiếu niên.

Trẻ em có phẩm chất dễ hòa đồng với bạn bè hơn.

• Học sinh thường được giáo viên đánh giá cao hơn ở khả năng lãnh đạo, công bằng cũng như sự chừng mực chẳng hạn như: sự tự điều chỉnh, thận trọng, tha thứ và độ lượng.
• Những phẩm chất được định hướng bởi các chuẩn mực xã hội khác chẳng hạn như lòng tốt, tinh thần đội nhóm, trí thông minh cảm xúc-xã hội có liên quan tới khả năng thể hiện vai trò xã hội nổi trội hơn của học sinh khi ở trường.

Phẩm chất có thể gia tăng khả năng cân bằng trên trường lớp cũng như sự thành công

• Phẩm chất giúp học sinh có được khả năng điều chỉnh cân bằng khi ở trường. Từ khi các em bắt đầu học tiểu học, tới trung học và các bậc học cao hơn thì phẩm chất đều có liên quan tới mức độ hài lòng của các em với trường học, hiệu quả học tập của bản thân và những hành vi tích cực trong lớp học.
• Ở mọi lứa tuổi, những phẩm chất khác nhau đều có liên quan đến thành tích học tập, từ trung học đến đại học, các bậc học cao hơn và nằm ngoài tầm ảnh hưởng của chỉ số IQ.